Preimplantasyon genetik tanı ilk kez X’e bağlı hastalık taşıyan bir çifte Y kromozomu varlığı bakılıp kız fetüs seçmek için kullanılmıştır. (1991) Sonrasında orak hücre anemisi, Tay-Sachs, Duchenne müsküler distrofi, beta talasemi gibi birçok hastalıkta kullanılmaya başlanmıştır. Bugün ise neredeyse moleküler tanısını bildiğimiz tüm hastalıklar için başarı ile kullanılabilmektedir.
.
Bu değerlendirmeler sırasında;
• Ailenin yeni gebeliklerinde tekrarlama riski var mı?
• Hastalığın nedeni belirlenmiş mi?
• Belirlendi diye belirtilen mutasyon gerçekten hastalık sebebi mi?
• Tespit edilen hastalık PGT için uygun mu?
• Bu testler ile ilgili etik bir problem var mı?
Bu değerlendirmeler ile teste uygunluk durumu saptanır.
KROMOZOM HASTALIKLARI İÇİN (PGT-A VE PGT-SR)
PGT-A, tüm kromozomal anöploidileri veya büyük parçaların kayıp ve kazançlarını taramakta kullanılır.
PGT-SR, PGT-A’ya göre daha küçük kromozomal kayıp ve kazançlarını taramakta kullanılır
Önceden FISH yöntemi kromozom anomalilerini araştırmada kullanılırken; bugün bu yöntemin güvenilirliği düşük olduğu için nerdeyse çoğu merkezde terk edilmiş bir yöntemdir.
Bugün yeni nesil dizi analizi (NGS) temelli yöntemler kullanılmakta, çok az DNA ile embriyodaki tüm kromozomların sayısal değişikliklerini bize göstermektedir. Bazen eşlerden birisindeki dengeli bir translokasyona bağlı bu testi yapmamız gerekmektedir.
Özellikle translokasyonda yer değiştiren kromozom parçası küçükse bu yöntemi daha güvenilir hale getirmek için çözünülürlüğü artırdığımız, daha küçük değişiklikleri görebildiğimiz PGT-SR ve gerekirse başka moleküler yöntemlerin birlikte kullanıldığı analiz yöntemleri kullanılmaktadır. Bu yöntem ile 4-5 milyon bazlık parça değişimlerine tanı konulabilmektedir.
PGT-A için ESHRE önerileri aşağıdaki gibidir.
• İleri kadın/anne yaşı
• Tekrarlayan implantasyon başarısızlığı
• Tekrarlayan Düşük. Unutulmamalıdır ki, tekrarlayan düşük hikayesi olanların, doğal olarak başarılı bir şekilde gebe kalma şansına sahiptir ve genetik bir nedeni olmayan tekrarlayan düşük için PGT-A'nın şu durumlarda önerilmemektedir.
*The ESHRE Guideline Group on RPL et al., 2018
Merkezimizin önerisi: Bu hastalar işlem öncesi genetik değerlendirmeden geçmeli ve bu işlemden fayda görüp görmeyeceği değerlendirilmelidir.
• Şiddetli erkek faktörü (SMF)
Uygun yöntem seçimi için merkezimizle temasa geçiniz.
TEK GEN HASTALIKLARI İÇİN (PGT-M)
PGT-M yöntemi ise tek gen hastalığı olan veya taşıyan aileler için kullanılmaktadır.
Embriyoda ailede tekrarlama riski olan bir veya birden fazla genetik hastalık için test yapılabilmektedir.
Ülkemizde akraba evliliği oranı çok yüksektir. İstatistik çalışmalar akraba evliliği sıklığı için %26 gibi bir rakam verse de özellikle aynı köyden evlilikleri de dikkate aldığımızda oran daha yüksektir. Akraba evliliği yapan çiftlerde an az bir hastalık için taşıyıcı olma oranı yaklaşık %30, gebelik başına hasta çocuk oranı %7,5’dur.
Bu gibi durumlarda aileden çok iyi bir klinik bilgi alınmalı ve öncelikle ailede var olan hastalıklar için tarama planlanmalıdır. Aile isterse gebelik öncesi tarama paketleri uygulanabilir. (Bkz. Pregnarisk)
Bunun yanında akraba evliliklerinde eşlere yapılacak geniş gen panelleri ile her ikisinin de taşıyıcı olduğu hastalıklar belirlenip bu hastalıkları da taşımayan embriyo seçimi PGT-M yöntemi ile sağlanabilmektedir.
Uygun yöntem seçimi için merkezimizle temasa geçiniz.
Önemli not: PGT testlerinde risk, dünyanın hiçbir yerinde sıfıra inemez. Gebelikte takipler sürmeli ve hastalığın özelliğine göre test planları yapılma olasılığı genetik uzmanı ile tartışılmalıdır.